ماده دوازدهم: احترام به نظرات کودک
اعلامیه چه می‌گوید؟
۱. کشورهای عضو تضمین خواهند کرد کودکی که قادر به شکل‌دادن به عقاید خود است، حق ابراز آزادانه این عقاید را در کلیه اموری که به او مربوط می‌شود داشته باشد و متناسب با سن و میزان رشد فکری کودک به نظرات او اهمیت لازم داده شود.
۲. به این منظور باید به‌ویژه برای کودک این فرصت فراهم شود تا بتواند در کلیه مراحل رسیدگی قضایی و اجرایی مربوط به خود مستقیماً یا از طریق یک نماینده یا مرجع مناسب اظهار نظر نماید.
به زبان ساده یعنی چه؟
یکی از اهداف معاهده حقوق کودک این است که تلاش می‌کند کودکان و نوجوانان نیز به همان اندازه بزرگسالان از حقوق بشر بهره‌مند شوند.
کودکان و نوجوانان به اندازه بزرگسالان از قدرت کافی برخوردار نیستند؛ به عنوان مثال نمی‌توانند رای دهند و همچنین از استقلال مالی برخوردار نیستند. اما ماده ۱۲ معاهده حقوق کودک تاکید می‌کند که آن‌ها همچنان از حقوق بشر (حق بیان عقیده و شنیده شدن و در نظر گرفته شدن عقایدشان) برخوردار هستند.
این ماده بیان می‌کند هنگامی که تصمیمی در مورد کودکان و نوجوانان گرفته می‌شود باید نظر آن‌ها در آن زمینه پرسیده و لحاظ شود. و در این راستا کودکان و نوجوانان همواره باید اطلاعات مورد نیاز به منظور تصمیم‌گیری مناسب را در دسترس داشته باشند.
امکان حرف‌زدن
بر اساس ماده ۱۲ معاهده، باید از اینکه کودکان و نوجوانان احسان کنند می‌توانند آرا و نظرات خود را آزادانه بیان کنند اطمینان حاصل کنیم. آن‌ها نباید احساس کنند که چون سن‌شان پایین است نظرات‌شان بی‌ارزش است یا به نظرات‌شان اهمیت داده نمی‌شود. بر همین اساس کودکان و نوجوانان با آگاهی از این حق می‌توانند از حق خود در اظهار نظر بهره‌مند شوند. بزرگسالان نیز ضمن آگاهی از آن باید این مساله را در مورد کودکان و نوجوانان مد نظر بگیرند.
امکان شکایت
به علاوه، کودکان و نوجوانان هم مانند بزرگسالان باید امکان ابراز نارضایتی و شکایت در مورد هر یک از جنبه‌های زندگی‌شان را داشته باشند. آن‌ها باید این امکان را داشته باشند تا از کسانی که از نظر قدرت و اختیارات در مرتبه بالاتری هستند، (مانند والدین، سرپرست‌های قانونی یا معلمان) بدون نیاز به کمک گرفتن از فرد بزرگسال دیگر و به صورت کاملاً مستقل، شکایت کنند. در این مسیر، روند پی‌گیری شکایت باید برای آن‌ها تسهیل شده باشد.
مواد مرتبط
ماده ۱۲ با بسیاری از مواد معاهده حقوق کودک ارتباط تنگاتنگی دارد. از جمله:
- ماده ۲ (عدم تبعیض)
- ماده ۳ (منافع عالیه کودک)
- ماده ۶ (حیات و رشد و نمو)
- ماده ۹ (جداسازی از والدین)
- ماده ۱۰ (پیوند دوباره به خانواده)
- ماده ۱۳ (آزادی بیان)
- ماده ۱۴ (آزادی اندیشه، وجدان و مذهب)
- ماده ۱۵ ( آزادی اجتماعات)
- ماده ۲۱ ( سرپرستی)
- ماده ۲۵ (بررسی روند مراقبتی)
- ماده ۳۷ (بازداشت و مجازات)
- ماده ۴۰ (عدالت برای نوجوانان)
✳️ عکس: کمیسیونر کودکان و نوجوانان اسکاتلند
کانال تلگرامی کانون مدافعان حقوق بشر @DhrcIran